Trong báo cáo, UBND TP.HCM cho rằng để thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững, nhóm thuộc diện chính sách ở TP.HCM như người nghèo, dân bị thu hồi đất được vay vốn tạo việc làm từ ngân sách địa phương và Quỹ quốc gia về tạo việc làm. Nguồn vốn được ủy thác qua Ngân hàng Chính sách xã hội.
Tuy nhiên, UBND TP.HCM cho biết, do quy định của các nguồn vốn cho vay tại địa phương mang tính lịch sử và đặc thù riêng nên khoản nợ bị rủi ro chưa đáp ứng đủ điều kiện xử lý theo quy định hiện hành.
Cụ thể, Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh TP.HCM thống kê có gần 4.000 hồ sơ vay 82 tỷ đồng qua nhiều năm xử lý nhưng không thể thu hồi, cũng không đáp ứng tiêu chí xóa nợ theo quy định hiện nay.
Nguyên nhân là do người vay hoặc có thành viên trong hộ gia đình đã chết, mắc bệnh tâm thần và hiểm nghèo, mất năng lực hành vi dân sự… Các hộ vay vốn để sản xuất kinh doanh nhưng do trình độ, nhận thức hạn chế dẫn đến thua lỗ nhiều năm, vốn vay hao hụt thậm chí mất 100%, không có khả năng trả nợ. Người vay rời khỏi địa phương, vắng mặt lâu năm, đi tù…
Xuất phát từ thực tế trên, UBND TP.HCM đề xuất Thủ tướng cho phép địa phương xử lý các khoản nợ bị rủi ro mà nguyên nhân phát sinh từ các yếu tố đặc thù từ ngân sách địa phương ủy thác sang Ngân hàng Chính sách xã hội.
Nếu đề xuất được thông qua sẽ tạo một bước tiến lớn trong công cuộc giảm nghèo bền vững của TP.HCM. Theo đó, việc xóa nợ cho người nghèo không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho họ, mà còn tạo điều kiện để họ có thể bắt đầu lại cuộc sống từ con số không. Những hộ gia đình nghèo có thể tiếp tục tham gia vào các chương trình hỗ trợ như đào tạo nghề, giúp họ cải thiện chất lượng cuộc sống.
Mặt khác, việc xử lý nợ quá hạn này sẽ giúp tạo ra môi trường minh bạch hơn trong việc sử dụng ngân sách và vốn vay ưu đãi. Các khoản vay sẽ không còn là gánh nặng cho những người yếu thế, mà sẽ trở thành công cụ để giúp họ thực sự thoát nghèo.
Tính đến tháng 6/2024, TP.HCM có gần 21.500 hộ nghèo, cận nghèo với gần 87.000 nhân khẩu. So với cả nước, tiêu chí chuẩn nghèo và cận nghèo của TP.HCM cao hơn. Hộ gia đình được xác định nghèo khi thu nhập của mỗi cá nhân trong hộ dưới 46 triệu đồng mỗi năm (tiêu chuẩn quốc gia là 24 triệu đồng) và thiếu hụt 13 chỉ số như bảo hiểm, y tế, giáo dục… (tiêu chuẩn quốc gia là 12). Giai đoạn 2021-2025, Thành phố đặt mục tiêu giảm nghèo thông qua hỗ trợ đào tạo nghề, nâng cao thu nhập… với tổng kinh phí thực hiện hơn 13.200 tỷ đồng.