1.Giấc mơ nông sản Việt vươn tầm thế giới
Sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống trí thức nhưng gắn bó với nông nghiệp ở miền Trung, chị Nguyễn Thị Thu – Founder & CEO Công ty TNHH OCA Việt Nhật luôn mang trong mình tình yêu với những cánh đồng, những vườn cây xanh.
Biến cố lớn ập đến khi cả cha và mẹ chị Thu lần lượt qua đời năm chị ở tuổi lên 5 và 11. Gia đình không còn theo nghề nông, chị lên Sài Gòn học Đại học, tốt nghiệp và đi làm như những bạn cùng trang lứa.
Trong một chuyến công tác về huyện Châu Đức, Bà Rịa – Vũng Tàu, chị phát hiện ra nơi đây là vùng trồng ca cao lớn. Nhưng “nghịch lý” là rất nhiều nông dân phải chặt bỏ vườn ca cao do không đem lại hiệu quả kinh tế. Câu chuyện ấy khiến chị trăn trở: Làm thế nào để giá trị nông sản Việt được công nhận xứng đáng? Làm sao để người nông dân không phải từ bỏ ước mơ chỉ vì bài toán kinh tế?
Khát khao thay đổi thực trạng này, chị Thu bắt đầu tìm hiểu về ca cao và quy trình chế biến. Kỷ niệm đáng nhớ của chị là khi lần đầu tiên mang tặng thanh sô-cô-la làm từ chính hạt ca cao vườn nhà cho một cô nông dân đã trồng ca cao hơn 18 năm. Cô ôm chị, rưng rưng nước mắt: “Trời ơi, con ơi! Hơn 18 năm trồng, cũng nhiều người đến mua trái, mua hạt mà cô cũng chẳng biết họ làm gì với nó nữa, bữa nay cô mới biết nó làm ra sô-cô-la ngon quá trời”. Khoảnh khắc ấy đã tiếp thêm động lực cho chị khởi nghiệp với thương hiệu OCA (Organic Cacao), mang theo hoài bão nâng tầm giá trị ca cao Việt Nam.
Sau 5 năm miệt mài nỗ lực, người con gốc miền Trung đã đưa ca cao Việt Nam ra thế giới, xuất khẩu sang Nhật Bản, Singapore, Hà Lan, Hungary, Pháp, Đức… Đặc biệt, các nhà sản xuất sô-cô-la ở Hà Lan, Pháp, Đức đều tôn trọng và ghi nhận nguyên liệu họ sử dụng đến từ Bà Rịa Vũng Tàu của Việt Nam.
Không chỉ tập trung vào kinh doanh, công ty còn đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển bền vững khi đồng hành cùng nông dân, hỗ trợ bà con trồng ca cao hữu cơ, bao tiêu sản phẩm, đồng thời đăng ký chứng nhận quốc tế hàng năm để đảm bảo đạt tiêu chuẩn hữu cơ.
Điểm thú vị trong mô hình kinh doanh của chị Thu là áp dụng mô hình “Tree to Bar”: tận dụng tối đa các phần của trái ca cao nhằm nâng cao giá trị kinh tế. Các sản phẩm như trà ca cao từ vỏ lụa, rượu ca cao từ lớp cơm của hạt, phân bón từ vỏ trái ca cao đã giúp giảm lãng phí và tăng hiệu quả sản xuất.
Bên cạnh đó, để hỗ trợ cộng đồng, đơn vị còn hợp tác với các trường học tổ chức các buổi thực nghiệm về nông nghiệp sạch, chế biến nông sản; đồng hành với doanh nghiệp Nhật Bản nghiên cứu công nghệ tái chế vỏ trái ca cao thành than sinh học (Biochar) mà không dùng năng lượng, góp phần giảm phát thải khí nhà kính.
Trải qua nhiều thăng trầm trên thương trường, Nguyễn Thị Thu tin rằng nữ doanh nhân không chỉ tạo ra giá trị kinh tế mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy bình đẳng giới. Họ là những người truyền cảm hứng, giúp thay đổi tư duy về vai trò của phụ nữ trong gia đình và xã hội.
“Những khó khăn mà nữ doanh nhân phải đối mặt cũng như thành công họ đạt được chính là động lực để nhiều phụ nữ khác dám dấn thân, đầu tư vào phát triển bản thân. Chỉ khi không ngừng học hỏi và nâng cao kỹ năng, chúng ta mới có thể khẳng định giá trị của mình trong thế giới hiện đại”.
Với những phụ nữ trẻ mong muốn khởi nghiệp và tạo tác động tích cực cho xã hội, chị Thu nhắn nhủ: “Hãy cam kết đầu tư vào bản thân. Quá trình khởi nghiệp đầy chông gai, nhưng nếu bạn không ngừng học hỏi, phát triển kỹ năng và kiên trì theo đuổi ước mơ, bạn sẽ có đủ sức mạnh để vượt qua khó khăn và biến ý tưởng thành hiện thực”
Hành trình vươn lên của chị Nguyễn Thị Thu là minh chứng rõ ràng cho niềm tin vào giá trị nông sản Việt. Những nỗ lực của chị không chỉ giúp ca cao Việt Nam có chỗ đứng trên thị trường thế giới, mà còn mở ra con đường mới cho những ai muốn quay về với một nền nông nghiệp bền vững, đầy tiềm năng.
2. Giữ hồn quê trong từng búp chè non
Gắn bó với nghề trồng chè từ năm 2006, chị Nguyễn Thị Nguyệt – Giám đốc Hợp tác xã (HTX) chè Phú Đạt, xã Sơn Phú, huyện Định Hóa, Thái Nguyên đã dành nhiều tâm huyết để xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, hỗ trợ nông dân địa phương áp dụng phương pháp canh tác sạch.
Chia sẻ với Doanh nhân Sài Gòn, chị Nguyễn Thị Nguyệt bộc bạch: Gần 19 năm bền bỉ với cây chè có thể chưa phải là quãng thời gian quá dài, nhưng với gia đình chị Nguyệt, đó là hành trình đầy gian nan, thử thách và cũng là cơ hội để vươn lên thoát nghèo.
Những ngày đầu tiên, cả gia đình chỉ biết hái chè thuê và làm ruộng kiếm sống, chị Nguyệt đã mạnh dạn đi một con đường khác: ươm giống chè để cung cấp cho bà con.
“Chính từ những lần giao cây giống, tôi nhận ra vùng nguyên liệu chè Định Hóa dồi dào nhưng lại thiếu đầu ra ổn định. Người trồng chè quanh năm vất vả, nhưng sản phẩm làm ra vẫn chưa có chỗ đứng trên thị trường”.
Từ trăn trở ấy, chị Nguyễn Thị Nguyệt quyết định bước thêm một bước táo bạo hơn: thu mua chè nguyên liệu, đầu tư chế biến để tạo ra sản phẩm chất lượng cao, đồng thời từng bước xây dựng thương hiệu cho chè Định Hóa. Thế nhưng, con đường khởi nghiệp không hề dễ dàng.
Giai đoạn đầu, gia đình đối mặt với vô vàn khó khăn: thiếu vốn, thiếu công nghệ, thiếu cả thị trường tiêu thụ. Nhưng bằng sự kiên trì và quyết tâm, chị đã đầu tư 2,4 tỷ đồng để xây dựng nhà xưởng, mua sắm thiết bị chế biến, đóng gói và bảo quản chè. Cùng với sự hỗ trợ từ Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới năm 2020, HTX chè Phú Đạt giờ đây đã trở thành một trong những cơ sở sản xuất chè hiện đại nhất trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên.
Chia sẻ về hành trình đầy thử thách này, chị Nguyễn Thị Nguyệt -Giám đốc HTX chè Phú Đạt xúc động nói: “Tôi và cả gia đình đã trải qua rất nhiều khó khăn. Có lúc tưởng chừng phải bỏ cuộc, nhưng tôi luôn tin rằng chè Định Hóa xứng đáng có một vị thế cao hơn”.
Khi nhìn thấy bà con vất vả mà vẫn bấp bênh đầu ra, tôi càng quyết tâm làm chè búp khô chất lượng cao, vừa giúp người trồng nâng cao thu nhập, vừa xây dựng thương hiệu chè quê hương vững mạnh trên thị trường.
Nguyễn Thị Nguyệt – Giám đốc Hợp tác xã (HTX) chè Phú Đạt, xã Sơn Phú, huyện Định Hóa, Thái Nguyên.
Hiện nay, HTX chè Phú Đạt sở hữu hệ thống máy móc sao sấy hiện đại, tạo công ăn việc làm ổn định cho nhiều công nhân trên địa bàn, thường xuyên chú trọng chất lượng sản phẩm và tay nghề cho người lao động, đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu thụ sản phẩm chè, góp phần phát triển kinh tế – xã hội địa phương.
3. Từ núi rừng đến thị trường: Chuyện của những dược liệu xanh
Năm 2021, làn sóng Covid-19 bao trùm khắp thế giới, gây ra những xáo trộn chưa từng có. Việt Nam cũng nằm trong dòng chảy ấy. Chị Trịnh Thị Bích Linh đã đưa ra một quyết định đầy táo bạo: thành lập Công ty CP Thiên Nhiên OM, với thương hiệu mỹ phẩm thảo dược AOM.
Quyết định có phần “liều lĩnh” này đến từ những năm tháng gắn bó với các bản làng vùng cao – nơi chị Linh nhận ra giá trị của thảo dược bản địa và những người đang âm thầm gìn giữ qua nhiều thế hệ.
Cũng giống như chị Nguyễn Thị Thu và chị Nguyệt, chị Bích Linh trăn trở khi chứng kiến những dược liệu quý dần bị mai một và những người phụ nữ vùng cao mỗi ngày chật vật mưu sinh mà không có công việc ổn định. Chính vì vậy, việc tạo dựng một thương hiệu mỹ phẩm thiên nhiên an toàn, hiệu quả để kết nối tinh hoa núi rừng với công nghệ hiện đại đã ra đời.
Ngay từ những ngày đầu, chị Bích Linh xác định phát triển bền vững là kim chỉ nam, hiện thực hóa qua những sáng kiến cụ thể: Xây dựng vùng nguyên liệu hữu cơ, hợp tác với các hợp tác xã nông nghiệp tại Sapa, Quảng Ninh, Hải Dương, Hòa Bình để trồng thảo dược theo hướng hữu cơ, đồng thời tạo công ăn việc làm ổn định cho phụ nữ địa phương. Không chỉ tạo việc làm, AOM cam kết thu mua thảo dược với giá cao hơn thị trường ít nhất 10%, đảm bảo mức thu nhập từ 4 – 10 triệu đồng/tháng cho phụ nữ dân tộc thiểu số.
Đáng chú ý là việc đưa ứng dụng công nghệ xanh vào sản phẩm để giúp bảo toàn dưỡng chất từ dược liệu, hạn chế tối đa việc sử dụng hóa chất bảo quản, sử dụng bao bì thân thiện với môi trường, khuyến khích khách hàng tham gia chương trình đổi trả vỏ hộp nhằm giảm thiểu rác thải nhựa.
“Kinh doanh không chỉ là kiếm tiền, mà còn là cách ta tạo ra giá trị cho xã hội. Đó là lý do tôi quyết tâm xây dựng công ty, không chỉ là một thương hiệu mỹ phẩm mà còn là một hệ sinh thái kinh doanh gắn kết với trách nhiệm xã hội”, chị Bích Linh nói với Doanh nhân Sài Gòn.
Những chuyến đi đến từng bản làng vùng cao phía Bắc giúp doanh nhân trẻ này nhận ra rằng, để thay đổi cuộc sống của những người phụ nữ nơi đây, họ không chỉ cần hỗ trợ nhất thời mà cần một công việc ổn định, một sinh kế bền vững.
Không chỉ dừng lại ở việc phát triển sản phẩm, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên cũng là một sứ mệnh quan trọng. Thay vì khai thác ồ ạt, hướng đi bền vững được lựa chọn nhằm gìn giữ những giống thảo dược quý, để di sản thiên nhiên tiếp tục được lưu truyền cho thế hệ mai sau.
Tuy nhiều “trái ngọt”, nhưng hành trình nào cũng có chông gai, đặc biệt khi doanh nghiệp phải cân bằng giữa lợi nhuận và trách nhiệm xã hội. Nhà sáng lập AOM từng đối mặt với vô vàn khó khăn, nhất là trong việc cân bằng tài chính và tìm kiếm đội ngũ đồng hành, khi một doanh nghiệp xanh không chỉ cần những người có chuyên môn, mà còn phải có chung lý tưởng.
“Việc đầu tư vào vùng nguyên liệu hữu cơ, trả lương cao hơn cho nông dân khiến chi phí sản xuất đội lên đáng kể. Công ty chấp nhận biên lợi nhuận thấp hơn để đảm bảo lợi ích cho cộng đồng. Mở rộng vùng nguyên liệu, đầu tư vào công nghệ và duy trì hoạt động xã hội đồng nghĩa với việc doanh nghiệp luôn phải đối diện với áp lực tài chính”.
Giữ vững niềm tin là điều quan trọng nhất trên hành trình khởi nghiệp. Khi đối mặt với khó khăn, điều duy nhất có thể dẫn lối tôi là lý do bắt đầu: vì cộng đồng phụ nữ yếu thế, vì giá trị của thảo dược Việt Nam, vì giấc mơ tạo nên những sản phẩm thiên nhiên an toàn, bền vững.
Trịnh Thị Bích Linh – Nhà sáng lập Công ty CP Thiên Nhiên OM
Ba doanh nhân nữ trên chỉ là những mảnh ghép đầy sắc màu trong cộng đồng doanh nhân nữ nói riêng và doanh nhân Việt nói chung. Dù con đường phía trước còn nhiều thử thách, nhưng mỗi ngày, họ đang cùng đội ngũ kiến tạo những giá trị mới.
Mỗi sản phẩm tạo ra không chỉ là sự kết hợp giữa khoa học và thiên nhiên, mà còn mang trong mình câu chuyện về sự sẻ chia, về tình yêu với quê hương và khát vọng thay đổi cuộc sống của những người phụ nữ yếu thế. Đó không chỉ là kinh doanh, mà là một hành trình khởi nghiệp từ tâm, với niềm tin mãnh liệt vào những giá trị tốt đẹp mà thiên nhiên, nông sản, núi rừng Việt Nam đã vun đắp qua bao thế hệ..