Trên thực tế, nhà đầu tư cổ phiếu ở Phố Wall có thể không cho là nền kinh tế Mỹ đang khởi sắc, nhưng có lẽ họ nhận thấy rằng kịch bản tồi tệ nhất mà họ lo ngại trong mấy tháng gần đây đã không trở thành hiện thực. Các kế hoạch thuế quan của ông Trump, việc trục xuất người nhập cư trái phép và việc sa thải bớt công chức liên bang đã khiến nền kinh tế có phần yếu đi nhưng về cơ bản vẫn ổn.
Chứng khoán Mỹ đã trải qua một giai đoạn chao đảo ngắn sau khi Tổng thống Donald Trump công bố kế hoạch thuế đối ứng vào ngày 2/4/2025. Khi chạm đáy vào ngày 8/4/2025, chỉ số S&P 500 đã giảm 19% so với mức đỉnh của năm thiết lập vào tháng 2/2025. Nhà đầu tư bất an cao độ rằng thuế suất 145% mà ông Trump áp lên hàng hóa Trung Quốc và 10-50% đối với hàng hóa từ hầu hết các đối tác thương mại khác của Mỹ sẽ đẩy cao lạm phát, bắt buộc lãi suất phải tăng, gây tổn hại niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp, có thể đẩy nền kinh tế lớn nhất rơi vào suy thoái.
NGUY CƠ SUY THOÁI KINH TẾ MỸ GIẢM XUỐNG
Sau đó, ông Trump bất ngờ hoãn thuế suất cao hơn của thuế đối ứng, thay vào đó chỉ áp mức thuế cơ sở 10%, trong vòng 90 ngày, bắt đầu từ ngày 9/4/2025. Các kế hoạch thuế quan đã có hiệu lực từ tháng 2/2025 đối với Trung Quốc, Canada và Mexico, cũng như thuế quan áp lên ô tô, thép và nhôm, vẫn được triển khai, nhưng đến hiện tại, ảnh hưởng của các thuế quan này đối với lạm phát ở Mỹ là thấp hơn so với dự báo ban đầu. Giá dầu thô đã tăng vọt trong tháng 6/2025 sau khi Israel tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran, nhưng sau đó đã giảm nhanh về mức cũ sau khi ông Trump công bố một thỏa thuận ngừng bắn giữa hai nước này.
Các nhà kinh tế của JPMorgan Chase nhận định khả năng suy thoái kinh tế xảy ra ở Mỹ trong 4 quý tới đây chỉ ở mức hơn 30%, từ mức 60% mà ngân hàng Mỹ này đưa ra vào đầu tháng 4/2025.
Trong những tháng gần đây, niềm tin của doanh nghiệp Mỹ sa sút do tình trạng bất định mà thuế quan đặt ra. Tuy nhiên, điều này chưa thực sự được phản ánh vào hành vi của doanh nghiệp mà thay vào đó, các công ty tiếp tục đầu tư vào trang thiết bị, nhà máy và công nghệ, cũng như tiếp tục tạo thêm việc làm mới dù với tốc độ có chậm hơn so với năm 2024.
“Nền kinh tế vĩ mô vẫn đang vận hành tốt”, giáo sư kinh tế Jason Furman của Đại học Harvard, người từng giữ vai trò cố vấn cho cựu Tổng thống Barack Obama khi ông Obama còn đương nhiệm, nhận định với tờ báo Wall Street Journal. Nhất là về vấn đề thuế quan, thị trường giờ đây đã lạc quan hơn rằng ông Trump sẽ xuống thang nếu cần”, ông Furman nói thêm.
Niềm tin của người tiêu dùng cũng đã phục hồi một chút. Chỉ số niềm tin người tiêu dùng của Đại học Michigan trong tháng 6/2025 đã tăng 16% so với tháng 5/2025, dù còn thấp hơn 18% so với hồi tháng 12/2025. “Đầu năm nay, người tiêu dùng thực sự có khuynh hướng thắt lưng buộc bụng vì lo ngại rằng mức thuế quan cao và sự biến động chính sách có thể dẫn tới những hệ quả bất lợi cho nền kinh tế. Bây giờ, người tiêu dùng chưa cho rằng nền kinh tế đã thoát hiểm, nhưng họ không còn lo ngại nhiều như trước về kịch bản xấu nhất”, giáo sư Jason Furman nói.
Dù tiêu dùng chưa tới mức suy sụp, nhưng số liệu mới cho thấy hoạt động này đã yếu đi nhiều. Thị trường việc làm cũng có dấu hiệu đuối dần, với số lượng việc làm mới được tạo ra giảm so với trước. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) của Mỹ – sau khi đã tính đến các yếu tố mùa vụ để phản ánh mức tăng theo kỳ 1 năm – có thể chỉ đạt mức bình quân 0,8% trong 2 quý đầu năm 2025, giảm mạnh từ mức tăng 2,5% ghi nhận trong năm 2024, theo Công ty nghiên cứu S&P Global Market Intelligence.
Tất nhiên, thị trường chứng khoán Mỹ không phải là nền kinh tế Mỹ, nhưng giá cổ phiếu phản ánh cái nhìn theo thời gian thực của nhà đầu tư về tăng trưởng kinh tế, lợi nhuận của doanh nghiệp, lãi suất và các rủi ro. Cách đây vài tháng, các công ty rất thận trọng về triển vọng của nền kinh tế, nhưng các dự báo lợi nhuận của họ gần đây có vẻ tốt hơn so với những gì các nhà phân tích kỳ vọng, theo Công ty dữ liệu FactSet.
Mức độ khó đoán định của bức tranh chính sách của Mỹ đã giảm bớt, giúp xoa dịu những mối lo của nhà đầu tư. Kế hoạch giảm thuế của Đảng Cộng hòa đã trải qua những cuộc thảo luận căng thẳng ở Quốc hội Mỹ thời gian qua, nhưng nhà đầu tư vốn đã quen với những rủi ro đó hơn là các kế hoạch thuế quan hay việc Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) tiến hành sa thải hàng loạt công chức liên bang như trong mấy tháng trước.
NỀN KINH TẾ CÒN ĐỨNG TRƯỚC NHIỀU RỦI RO
“Đầu năm 2025, những vấn đề tác động chính tới nền kinh tế là thuế quan và DOGE, cả hai đều có những diễn biến đầy kịch tính, nhanh và gây tranh cãi. Gần đây, vấn đề chính là dự luật giảm thuế… Nhưng đó là một chuyện bình thường, thuộc vấn đề lập pháp và dễ đoán định hơn”, ông Furman nhận xét.
Trong một báo cáo mới được công bố, Hội đồng Cố vấn kinh tế Nhà Trắng dự báo rằng phiên bản tại Thượng viện của dự luật giảm thuế mà ông Trump gọi là dự luật “lớn lao và đẹp đẽ” sẽ thúc đẩy mạnh mẽ tăng trưởng đầu tư, tiền lương và việc làm trong 4 năm tới, nếu so với kịch bản mà ở đó chương trình giảm thuế năm 2017 của ông Trump không được gia hạn thêm khi hết hạn trong năm 2025 như kế hoạch.
Trong cuộc điều trần định kỳ trước Quốc hội hồi tháng 6/2025, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell thừa nhận rằng đến hiện tại hầu như chưa có dấu hiệu nào cho thấy thuế quan đẩy lạm phát tăng trên diện rộng, và một số quan chức Fed đã nói Fed có thể cắt giảm lãi suất ngay vào tháng tới. Những phát biểu này đã kéo lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ giảm xuống, có lợi cho thị trường chứng khoán Mỹ.
Nhưng mốc 9/7/2025 – ngày mà thuế quan đối ứng có thể được áp hoàn toàn trở lại với những nước chưa đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ – đang đến gần. Giới chức Mỹ cho biết thời hạn này có thể được hoãn vì Washington đang tiến gần tới thỏa thuận với nhiều đối tác. Tuy nhiên, chính quyền ông Trump cũng đang tiến hành các cuộc điều tra có thể dẫn tới việc áp thuế quan mới lên linh kiện bán dẫn và hàng dược phẩm.
Ngay cả khi ông Trump hoãn thuế suất cao hơn của thuế đối ứng, thuế suất bình quân của thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ vẫn đang là 18,8%, mức cao nhất kể từ thập niên 1930, so với mức chỉ 2,4% vào năm 2024, theo nhà kinh tế trưởng Preston Caldwell của công ty Morningstar. Ông cho rằng mức thuế quan như vậy sẽ đẩy tốc độ lạm phát ở Mỹ – tính theo chỉ số giá tiêu dùng cá nhân (PCE), thước đo lạm phát được Fed ưa chuộng – lên 3,2% vào đầu năm 2026, so với mức 2,3% hiện nay.
Rủi ro lớn nhất đối với triển vọng kinh tế Mỹ hiện nay có lẽ nằm ở người tiêu dùng. Mới đây, Bộ Thương mại Mỹ đã điều chỉnh giảm mạnh số liệu về tăng trưởng tiêu dùng. Sự suy yếu này đã kéo dài trong quý 2/2025, với mức tiêu dùng sau khi điều chỉnh theo lạm phát giảm 0,3% trong tháng 5/2025 so với tháng 4/2025, xuống thấp hơn so với mức của tháng 12/2024. Trong đó, đáng chú ý nhất là sự suy yếu ở các lĩnh vực chi tiêu không thiết yếu như đi lại bằng máy bay và lưu trú khách sạn – những lĩnh vực đặc biệt nhạy cảm với cách nhìn nhận của người tiêu dùng về nền kinh tế.
Các nhà phân tích Phố Wall hiện dự báo lợi nhuận của các công ty kinh doanh hàng tiêu dùng không thiết yếu trong chỉ số S&P 500 – bao gồm các nhà bán lẻ, chuỗi nhà hàng, nhà sản xuất ô tô – giảm 5,1% trong quý 2/2025 so với cùng kỳ năm ngoái sau khi đạt mức tăng trưởng 2,2% trong quý 1/2025.
Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 27-2025 phát hành ngày 07/07/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
https://postenp.phaha.vn/tap-chi-kinh-te-viet-nam/detail/1493
